Tọa đàm “Ứng dụng công nghệ trong báo cáo phát triển bền vững và tiếp cận nguồn vốn xanh” do FPT và ACCA Việt Nam tổ chức ngày 19/3/2025 đã mang đến nhiều góc nhìn thực tiễn về thách thức và giải pháp cho doanh nghiệp Việt trên hành trình chuyển đổi bền vững. 

Với góc nhìn từ đơn vị xếp hạng tín nhiệm độc lập và kinh nghiệm thực hiện đánh giá xác nhận trái phiếu xanh, tín dụng xanh theo các tiêu chuẩn quốc tế, ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc FiinRatings đã có một số chia sẻ về vai trò của ứng dụng công nghệ trong việc hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh nói chung cũng như hướng đến tiếp cận thành công nguồn vốn xanh trong nước và quốc tế và với chi phí vốn vay hợp lý. Điều này được cho là rất cấp thiết trong bối cảnh Chính phủ có thể sớm ban hành khung tiêu chí phân loại xanh (local taxonomy) trong thời gian tới đây.  

Công nghệ có thể được áp dụng hiệu quả vào hệ thống đo lường và giám sát các mục tiêu phát triển bền vững của doanh nghiệp? 

Hiện nay, khung khổ ESG và phát triển bền vững đang chuyển từ giai đoạn tuân thủ đơn thuần sang trở thành công cụ chiến lược tạo giá trị dài hạn cho doanh nghiệp. Công nghệ đóng vai trò then chốt trong chuyển đổi này thông qua ba cơ chế chính: 

Thứ nhất, các giải pháp phân tích dữ liệu lớn kết hợp trí tuệ nhân tạo đang cách mạng hóa việc thu thập và xử lý dữ liệu ESG. Thay vì phải dựa vào quá trình thu thập thủ công tốn kém và dễ sai sót, doanh nghiệp có thể triển khai các giải pháp tự động hóa để thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn phân tán. Ví dụ, các cảm biến IoT có thể theo dõi mức tiêu thụ năng lượng và phát thải carbon theo thời gian thực, trong khi các thuật toán AI phân tích dữ liệu này để xác định mô hình và xu hướng không thể phát hiện bằng phương pháp truyền thống. 

Điều này dẫn đến lợi ích thứ hai - khả năng thiết lập các KPI cụ thể và có thể đo lường được. Các nền tảng kỹ thuật số chuyên về ESG cho phép doanh nghiệp không chỉ thiết lập mục tiêu chi tiết mà còn liên tục theo dõi tiến độ, phân tích sai lệch, và điều chỉnh chiến lược một cách linh hoạt. Các công cụ trực quan hóa dữ liệu nâng cao giúp chuyển đổi thông tin phức tạp thành báo cáo dễ hiểu và tự động cho các bên liên quan, đặc biệt là theo các tiêu chí và yêu cầu pháp lý khác nhau. Tiếp đó, các phân tích dự báo có thể giúp doanh nghiệp dự đoán tác động của các quyết định kinh doanh đối với mục tiêu ESG, tạo điều kiện cho việc lập kế hoạch chiến lược dài hạn. 

Cuối cùng, công nghệ blockchain đang tạo ra một cuộc cách mạng về tính minh bạch và độ tin cậy của dữ liệu ESG. Bằng cách ghi lại và xác minh mọi giao dịch dữ liệu trên một sổ cái phân tán (distributed ledger) không thể thay đổi, blockchain giải quyết một trong những thách thức lớn nhất trong báo cáo ESG: xây dựng niềm tin cho các bên. Các hợp đồng thông minh (smart contract) có thể tự động thực thi các điều khoản dựa trên dữ liệu ESG được xác minh, tạo ra một hệ sinh thái minh bạch và đáng tin cậy. Điều này đặc biệt quan trọng khi doanh nghiệp tương tác với các định chế tài chính và nhà đầu tư, nơi độ tin cậy của dữ liệu ESG trực tiếp ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận vốn và chi phí vay. 

Làm thế nào để tối ưu hóa sự hợp tác giữa các bên liên quan nhằm tối đa hóa giá trị doanh nghiệp trong kinh doanh và tiếp cận vốn thông qua báo cáo ESG? 

Cốt lõi của báo cáo ESG hiệu quả chính là khả năng kết nối các bên liên quan trong một hệ sinh thái với nhiều chủ thể trên thị trường, từ đó mở rộng tiềm năng tạo giá trị và tiếp cận nguồn vốn. Để tối ưu hóa sự hợp tác này, doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược tích hợp dựa trên ba trụ cột chính. 

Đầu tiên là việc xây dựng nền tảng dữ liệu ESG chung. Trong bối cảnh thiếu vắng tiêu chuẩn thống nhất toàn cầu, các doanh nghiệp đang dần kết hợp với các đối tác để phát triển ngôn ngữ chung và tiêu chuẩn dữ liệu thống nhất. Các nền tảng công nghệ như hệ thống quản lý dữ liệu tích hợp ESG cho phép tất cả các bên liên quan - từ nhà đầu tư, cơ quan quản lý đến đối tác chuỗi cung ứng - truy cập và phân tích cùng một bộ dữ liệu. Điều này không chỉ cải thiện tính nhất quán của thông tin mà còn tạo ra hiệu quả vận hành, giảm chi phí báo cáo và giảm thiểu rủi ro sai lệch thông tin. 

Trụ cột thứ hai là tích hợp ESG vào chiến lược kinh doanh cốt lõi thông qua công nghệ. Các công cụ công nghệ hiện nay đang dần tạo điều kiện cho việc lồng ghép các yếu tố ESG vào quyết định kinh doanh của doanh nghiệp. Ví dụ như các giải pháp phân tích tích hợp cho phép bộ phận tài chính, vận hành và phát triển bền vững cùng đánh giá tác động của các dự án đầu tư dựa trên cả tiêu chí tài chính và ESG. Điều này không chỉ cải thiện ra quyết định mà còn tạo ra cơ hội đổi mới sản phẩm, dịch vụ hướng tới phát triển bền vững, mở ra thị trường mới và từ đó tạo ra nguồn doanh thu tiềm năng. 

Cuối cùng, trụ cột thứ ba là kết nối trực tiếp giữa hiệu quả ESG và khả năng tiếp cận vốn. Các công nghệ API và nền tảng tài chính mở đang cho phép doanh nghiệp chia sẻ dữ liệu ESG thời gian thực 24/7 với các định chế tài chính, tạo điều kiện cho việc phát triển các sản phẩm tài chính xanh như khoản vay liên kết bền vững (SLL), trái phiếu liên kết bền vững (SLB) và trái phiếu xanh. Nếu như diễn ra đồng bộ và suôn sẻ, chúng ta sẽ tạo ra một vòng lặp giá trị hướng tới mục tiêu trung hòa các-bon: hiệu quả ESG cao hơn dẫn đến chi phí vốn thấp hơn, điều này lại thúc đẩy đầu tư nhiều hơn vào các sáng kiến bền vững. Các nền tảng công nghệ tiên tiến còn có thể tự động hóa việc đánh giá rủi ro ESG, giúp các nhà đầu tư và định chế tài chính đưa ra quyết định chính xác và nhanh chóng hơn, từ đó cải thiện dòng vốn đến các doanh nghiệp có hiệu quả ESG cao. 

Đánh giá độc lập đóng vai trò như thế nào trong việc tăng cường độ tin cậy của dữ liệu ESG khi doanh nghiệp ứng dụng các giải pháp công nghệ? 

Khi dữ liệu ESG ngày càng trở nên quan trọng trong việc ra quyết định đầu tư và phân bổ vốn, tính xác thực của thông tin đang trở thành yếu tố then chốt. Xác thực độc lập kết hợp với công nghệ tiên tiến đang tạo ra một hệ sinh thái dữ liệu ESG đáng tin cậy thông qua ba cơ chế tương hỗ. 

Trước hết, công nghệ đang chuyển đổi cách thức xác thực dữ liệu ESG từ mô hình kiểm toán định kỳ sang giám sát liên tục. Các giải pháp tự động hóa cho phép các bên thứ ba theo dõi và xác minh dữ liệu ESG theo thời gian thực, cung cấp bức tranh toàn diện hơn về hiệu quả của doanh nghiệp. Công nghệ AI và máy học có thể phân tích khối lượng dữ liệu lớn từ nhiều nguồn khác nhau, xác định mẫu và phát hiện bất thường mà con người khó có thể nhận biết. Ví dụ, các thuật toán phát hiện bất thường có thể tự động cảnh báo về những sai lệch đáng kể trong dữ liệu phát thải các-bon hoặc năng lượng tiêu thụ, tạo điều kiện cho việc điều tra và giải quyết kịp thời. Như vậy, chúng ta sẽ một việc xác thực từ lộ trình giảm thải với đánh giá độc lập dựa trên các nguyên tắc và thông lệ tốt, đồng thời xác thực cho hoạt động giám sát liên tục, hiện cũng là cơ sở của hoạt động hợp tác giữa FiinRatings và Aquila trong thời gian qua. 

Thứ hai, công nghệ blockchain và sổ cái phân tán distributed ledger đang cải thiện tính minh bạch và không thể thay đổi của dữ liệu ESG. Bằng cách ghi lại mọi giao dịch dữ liệu trên một chuỗi khối công khai, blockchain cung cấp bằng chứng không thể chối cãi về nguồn gốc và tính toàn vẹn của thông tin ESG. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc xác minh các yêu cầu về chuỗi cung ứng bền vững, truy xuất nguồn gốc các bon, và tuân thủ các tiêu chuẩn lao động. Các hợp đồng thông minh có thể tự động thực thi các điều khoản dựa trên dữ liệu ESG được xác minh, giảm thiểu rủi ro gian lận và tăng cường niềm tin của các bên liên quan. 

Cuối cùng, các nền tảng hợp tác kỹ thuật số đang tạo ra một môi trường làm việc tích hợp giữa doanh nghiệp, đơn vị xác thực và các bên liên quan. Các công cụ này cho phép tất cả các bên truy cập vào cùng một bộ dữ liệu ESG, tạo điều kiện cho việc xác minh và đối chiếu thông tin một cách hiệu quả. Điều này không chỉ cải thiện tính chính xác của báo cáo mà còn giúp liên tục nâng cao chất lượng dữ liệu ESG. Khi dữ liệu được xác thực độc lập trở nên dễ dàng truy cập và dễ hiểu hơn, các định chế tài chính và nhà đầu tư có thể đưa ra quyết định phân bổ vốn nhanh chóng và chính xác hơn, tạo lợi thế cạnh tranh cho các doanh nghiệp có hiệu quả ESG cao và được xác thực độc lập. Đây sẽ trở thành xu hướng thực tế khi Việt Nam dần có nhiều các quỹ đầu tư theo ESG trong thời gian tới. 

Tóm lại, sự kết hợp giữa xác thực độc lập và công nghệ tiên tiến đang tạo ra một hệ sinh thái dữ liệu ESG đáng tin cậy, nơi thông tin chính xác và minh bạch trở thành nền tảng cho việc ra quyết định đầu tư và phân bổ vốn bền vững. Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn với chi phí hợp lý mà còn thúc đẩy chuyển đổi sang nền kinh tế các bon thấp và bền vững hơn. 

______________________________________________

Giới thiệu về FiinRatings

Công ty Cổ phần FiinRatings (“FiinRatings”) là một thành viên của FiinGroup và là đối tác hợp tác kỹ thuật của S&P Global Ratings, hoạt động trong lĩnh vực xếp hạng tín nhiệm được cấp phép bởi Bộ Tài chính. Chúng tôi cung cấp các dịch vụ đa dạng, bao gồm xếp hạng tín nhiệm, xác nhận trái phiếu xanh và đánh giá độc lập (Second Party Opinion - SPO), đáp ứng nhu cầu của các nhà phát hành, các bên cho vay và nhà đầu tư nhiều ngành nghề tại Việt Nam.  

Dịch vụ SPO của FiinRatings cung cấp đánh giá độc lập về tài liệu liên quan đến công cụ tài chính bền vững, khung chính sách hoặc giao dịch có tuân thủ các nguyên tắc do các tổ chức uy tín như Hiệp hội Thị trường Vốn Quốc tế (ICMA) và Tổ chức Sáng kiến Trái phiếu Khí hậu (CBI). Đặc biệt, FiinRatings là tổ chức đầu tiên tại Việt Nam được phê duyệt làm đơn vị xác minh theo Tiêu chuẩn Trái phiếu Khí hậu của CBI.